Een verhaal vertellen – dat kan iedereen toch? Zeker! Maar voor organizers, activisten en andere wereldverbeteraars is het extra belangrijk om te weten hoe een goed verhaal in elkaar zit. En met ‘goed’ bedoelen we vooral: activerend. Een verhaal dat mensen in beweging brengt, dát wil je vertellen – of dat nou op een (buurt)bijeenkomst, tijdens een actie in een groep of één-op-één is. Verhalen liggen aan de basis van verandering; we hebben ze nodig om ons een voorstelling te maken van een betere wereld. Ons tweede boek, Jouw verhaal doet ertoe, staat bomvol tips en tricks om verhalen in je campagne zo sterk mogelijk te vertellen. In deze blog een voorproefje!
Wat is een verhaal? Dat klinkt misschien als een stomme vraag, want iedereen weet toch wat een verhaal is? Toch komt er een hoop techniek, theorie en structuur kijken bij het vertellen van een goed verhaal. De methode die wij hanteren, noemen we activerend verhalen vertellen. We hebben het dan specifiek over de kunst van het vertellen, niet primair in geschreven tekst, maar mondeling overgedragen. Een activerend verhaal is een verhaal vol bewuste keuzes, waar je van tevoren goed over hebt nagedacht. En toch wordt het geen toneelstuk of ‘stokpaardje’ – integendeel. Een goed verteld verhaal leeft, verbindt, brengt kleur op gezichten en zet mensen áán. En zo’n verhaal kun je ontwikkelen en trainen. Bij Lowlander bouwen we verhalen op volgens de ZON-principes: ZON staat voor Zelf, Ons en Nu. Laten we erin duiken!
Het verhaal van Zelf: waarom jij?
Een activerend verhaal begint bij jou: het eerste deel is het verhaal van Zelf. Mensen zijn sneller bereid om samen met je in actie te komen als ze zich met je verbonden voelen. Dat betekent dat je moet laten zien waarom het probleem waarover je spreekt jou persoonlijk raakt. Wat heb jij meegemaakt dat ervoor zorgt dat je je hier hard voor maakt? Dit hoeft geen groots of dramatisch verhaal te zijn. Vaak ligt de kern in een kleine gebeurtenis: een gesprek, een inzicht, een moment van onrecht. Strijd je bijvoorbeeld voor eerlijke lonen, dan kan je vertellen over je eerste bijbaantje waarin je merkte hoe oneerlijk loonverschillen kunnen zijn. En iemand die zich inzet voor betere huisvesting, vertelt misschien over een periode waarin hij of zij maandenlang dakloos was. De sleutel is dat je een moment kiest waarin je voor een dilemma stond en een keuze moest maken. Daarmee laat je niet alleen zien wat je drijft, maar bied je ook herkenning. Vaak denken mensen dat ze geen verhaal kunnen vertellen over iets wat ze zelf niet hebben meegemaakt. Je hebt bijvoorbeeld nooit in armoede geleefd, en toch strijd je tegen economische ongelijkheid. Maar als je een beetje dieper graaft, zul je zien dat jouw motivatie om met een specifiek onderwerp bezig te zijn, wel degelijk in je eigen verleden ligt. (Voorbeelden? Die vind je in ons boek!)
Het verhaal van Ons: waarom samen?
Verandering bereik je niet alleen. Met het verhaal van Ons laat je zien waarom je anderen nodig hebt om iets te veranderen. In dit deel maak je duidelijk dat het probleem niet alleen jou raakt, maar veel meer mensen. Dat jullie een gemeenschap vormen met gedeelde waarden en een gedeelde missie. Dit deel van je verhaal draait om verbinding. Wat delen jij en je toehoorders? Wat bindt jullie? In dit gedeelte zet je de stap van een persoonlijk naar een collectief verhaal. Je spreekt dan ook in de ‘wij-vorm’ om dat collectieve gevoel te versterken. En pas je verhaal aan je publiek aan: als je spreekt voor een groep vakbondsleden, benadruk dan de gezamenlijke strijd voor betere arbeidsvoorwaarden. Spreek je voor een groep ouders, zoom dan in op hoe hun kinderen geraakt worden door een bepaald probleem. Je drukt het belang van solidariteit uit, en maakt de toehoorders deel van de uitdaging: dit gaat over ons allemaal. Een goed voorbeeld van een sterk verhaal van ons is hoe activisten in campagnes als #MeToo of Black Lives Matter niet alleen hun eigen ervaringen deelden, maar ook lieten zien hoe deze deel uitmaakten van een groter systeemprobleem.
Het verhaal van Nu: waarom nu?
Je toehoorders weten waarom jij dit onderwerp zo belangrijk vindt, ze weten waarom zij ook deel kunnen zijn van de oplossing – maar waarom moet dat nu? Met het verhaal van nu maak je de urgentie van jouw onderwerp duidelijk én schets je welke keuzes er te maken zijn, met welke (positieve) uitkomsten. Dit is de fase waarin je feiten en cijfers kunt noemen, maar ook emotie speelt hier een grote rol. Urgentie kan ontstaan door verontwaardiging (‘Hoe kan het dat we hier nog steeds tegenaan lopen?!’), maar ook door hoop (‘Dit is hét moment om verandering voor elkaar te krijgen’). Het verhaal van Nu, het laatste deel van je verhaal, eindigt altijd met een Heel Duidelijk Verzoek, oftewel een heldere oproep tot actie: wat kunnen de toehoorders doen? Moeten ze een petitie tekenen? Zich aansluiten bij een protest? Geld doneren? Het verzoek moet concreet en uitvoerbaar zijn. Je vraagt niet: en, zou je een keer willen komen kijken of onze beweging iets voor je is? Nee, je vraagt: kom je aanstaande dinsdag om 8 uur met ons mee flyeren? Als mensen geïnspireerd raken door je verhaal, wil je ze ook meteen de gelegenheid geven om een volgende stap te zetten. Maar let op: zo’n verzoek is alleen effectief als je je verhaal volgens de ZON-principes hebt verteld. Dan ben je een relatie aangegaan met je toehoorders en kun je ze vragen om iets voor je te doen. En uiteraard mogen mensen daar ‘nee’ op zeggen. Houd daar rekening mee en geef mensen de ruimte om te kiezen wat ze willen antwoorden.
Aan de slag met jouw verhaal!
Activerend verhalen vertellen is geen trucje, maar een vaardigheid die je kunt ontwikkelen en trainen. Door bewust te kiezen welke verhalen je vertelt en hoe je ze opbouwt, kun je mensen raken en in beweging brengen. Je hoeft geen politicus te zijn of een groot podium te hebben; elk gesprek, hoe klein ook, kan een verschil maken. Dus: wat is jouw verhaal van Zelf? Wat is het verhaal van Ons? En waarom moet het Nú gebeuren? We hebben je nu in vogelvlucht laten zien hoe je een activerend verhaal kunt opbouwen en vertellen. Maar er is nog veel meer te leren! Lowlander is hét trainingscentrum voor iedereen die de kunst van bewegingsopbouw, organizing en leiderschap wil leren. Of je nu jezelf persoonlijk wilt ontwikkelen, of namens een organisatie of beweging werkt, wij helpen je graag verder. We bieden de eerste volwaardige organizingopleiding van Nederland, trainingen, workshops en andere programma’s, ook specifiek gericht op verhalen vertellen. Ontdek ons volledige aanbod of neem contact met ons op voor vragen.
Kommentare